بازگشت
مردم شناسی چيست ؟
ارسالي احمدعزيزيار ارسالي احمدعزيزيار


انسان شناسی بطور کلی به دو بخش تقسیم می‌گردد. بخش اول انسان شناسی جسمانی که تقریباً همه دانشمندان درباره موضوع آن توافق دارند. در این رشته خصوصیات جسمانی انسان و رابطه آن با رفتارهای اجتماعی و فرهنگی او همیشه مورد توجه خاص بوده است . انسان شناسی جسمانی , انسان را از لحاظ ویژگیهای جسمانی مورد بررسی قرار داده و مسايلي مثل نژاد و اختلافات نژادی در رابطه با خصوصیات جسمانی و مقایسه و اندازه گیری اعضاء بدن را با استفاده از بیومتری (زیست سنجی) , آنتروپومتری ( انسان سنجی), مورفولوژی انسانی ,آندوکرینولوژی(شناخت فعالیت غدد داخلی), فیزویولژی مقایسه‌ای و ژنتیک مورد مطالعه قرار می‌دهد و بنابراین چنانکه ملاحظه می‌گردد انسان شناسی جسمانی در مطالعات خود هم به شناخت و مقایسه استخوان بندی انسان پرداخته و هم به بررسی ویژگیهایی نظیر رنگ پوست , شکل مو, چشم و غیره نظر دارد
.
مطالعات مردم شناسی یا انسان شناسی فرهنگی مربوط به جوامع محدود و بخصوص جوامع ابتدایی و تحول نیافته است . این رشته تا جنگ دوم جهانی تقریباً منحصر به مطالعه مردمی بود که بآنها لقب ابتدایی داده‌اند. انسان شناسی فرهنگی( مردم شناسی) بطور کلی از دو لحاظ با جامعه شناسی تفاوت دارد یکی از لحاظ روش و دیگر از لحاظ قلمرو مطالعه .روشی که در مطالعات جامعه شناسی بکار می‌رود اصطلاحا روش پهنانگر یا پهنائی نامیده می‌شود در حالیکه در مردم شناسی از روش ژرفائی یا ژرفانگر استفاده می‌نمایند. اما از لحاظ قلمرو مطالعه , جامعه شناسی جوامع تطور یافته اعم از صنعتی و سنتی را مورد مطالعه قرار می‌دهد, در حالیکه مردم شناسی , عمدتا به مطالعه در جوامع ابتدایی یا تطور نیافته می‌پردازد, ضمن آنکه از روش مردم شناسی برای مطالعه خرده فرهنگهای قومی , زبانی ,مذهبی در درون جوامع تطور یافته نیز استفاده می‌شود. تحقیقات مردم شناسان درباره زندگی اقوام مختلف شواهد جالب و قابل استنادی از زندگی اجتماعی انسان را بدست می‌دهد و روانشناسان اجتماعی و جامعه شناسان از حاصل این مطالعات کمک بسیار می‌گیرند
. پایه گذاران علم جامعه شناسی , کسانی که در توسعه این علم کوشش کرده‌اند با توجه به این نکته که پدیده‌های اجتماعی دارای خصوصیات واحدی نیستند و میان آنها تفاوت‌هایی موجود است این امور را بانواع مختلف تقسیم کرده‌اند. بعقیده اگوست کنت امور اجتماعی به دو دسته تقسیم می‌شوند. امور سکونی و امور حرکتی یعنی از نظر او امور جامعه از دو صورت خارج نیست . یکی اموری که در زمان معینی قرار دارند یعنی در حالت سکون و ثبات و دیگر امور در جریان و تحرک در طول زمان , اگر امور اجتماعی را در یک زمان و مکان در یک جامعه و یا در جامعه‌های مختلف مطالعه کنیم به امور سکونی اجتماعی پرداخته‌ایم و اگر امور را در طول تاریخ بررسی نماییم با امور حرکتی (دینامیک) سرو کار داریم. امور اجتماعی را در ارتباط با ماهیت و ویژگیهای کلی می‌توان به انواع زیر تقسیم نمود: 1- مورفولوژی اجتماعی: شامل اموری است که به ساخت و ترکیب مادی جامعه مربوط می‌شود, مثل وضع سکونت محل سکونت ,موقع طبیعی و جغرافیایی ,نقشه محل ونحوه ساختمانها و اماکن ,وضع خانه‌سازی پراکندگی و تراکم جمعیت و بطور کلی آنچه که مربوط به شکل خارجی جامعه با شکل شناسی می‌شود را شامل می‌شود.
2- فیزیولوژی اجتماعی:از نظر دورکیم فیزویولوژی اجتماعی شامل پدیده‌هایی می‌گردد که اجزاء و ناصر اصلی ساخت جامعه را تشکیل می‌دهند و بنابراین نهادها, سازمانهای اجتماعی و فرهنگی, سازمانهای اقتصادی ,سازمانهای سیاسی مثل خانواده‌, دولت ,شبکه تولید و مصرف و احزاب را در بر می‌گیرد. از آنجا که جوامع بسرعت رو به تحول می‌روند. قوانین اجتماعی شامل مرور زمان گردیده و بنابراین با جمع آوری اطلاعات و مدارک لازم می‌توان پدیده‌های اجتماعی را در زمان معینی مطالعه کرد و روابط علمی میان این روابط را ارائه نمود.
> نتایج بدست آمده بدنی ترتیب در درجه اول به زمان خاصی بستگی داشته و قابل تقسیم به زمان دیگری نمی‌باشند. در علوم تجربی قوانین علمی بدین صورت تاب زمان نبوده و بعنوان مثال وقتی که می‌گوئیم که آب درصد درجه حرارت به جوش می‌آید, این قانون در هر زمان در جو موجو و در سطح دریا قابل آزمایش و مقرون به حقیقت است. نتیجه گیریهای علمی در جامعه شناسی, دارای محدودیت مکانی بوده و بر خلاف علوم تجربی در سایر جوامع تعمیم نمی‌باشند. بعنوان مثال نتیجه گیری علمی یک محقق جامعه شناسی در باره یک پدیده اجتماعی در يک کشورقابل تعمیم به سایر کشورها نبوده و گاه حتا نتیجه گیری فقط قابل تعمیم به محدوده بسیار کوچکتری از جامعه آماری مورد مطالعه است . در علوم تجربی نتیجه گیریهای علمی غالباً قابل تعمیمی بوده و در جوامع مختلف قابل انطباق می‌باشند. فی المثل در ارتباط با مثال پیشین , قانون جوشیدن آب در صد درجه حرارت در کنار دریا بجوش می‌آید.
December 5th, 2004


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي